June 2025 - ProCredit Blog

Профит и одговорност: Како банките можат да бидат двигатели на стабилна и етичка економија

Дали е можно профитот да оди рака под рака со општествената одговорност? Што значи да се создава профит што носи вредност и за економијата и за општеството? Во разговор на поткастот на Канал 77, Јованка Јолеска Поповска, член на Надзорен одбор и Емилија Спировска, член на Управен одбор во ПроКредит Банка зборуваат отворено за нивниот професионален пат, предизвиците што ги носи современото банкарство, провизиите и профитите на банките, како и нивната улога во економијата и општеството.

Која е основната улога на банките?

Емилија Спировска: Мултиплицирање на парите во нашата економија е еден од клучните моменти. Едно е личните планови кои ги имате за заштеда, но друго е да го гледате и општествениот аспект на сето тоа. Парите кои се штедат во банка се мултиплицираат во економијата, додека на пример парите инвестирани во злато немаат позитивно влијание на економските движења. Во економијата во која живееме денес, сметам дека е важно парите да се чуваат во банка за да може да се вратат во економијата.

Зошто е важно банките да генерираат профит и да бидат стабилни?

Јованка Јолеска Поповска: Банките мора да се профитабилни поради тоа што профитабилна банка значи банка која може долгорочно да постои и е стабилна, затоа што во спротивно нестабилен банкарски сектор значи лошо за целата наша економија.

Дали може профит и одговорност да одат рака под рака?

Емилија Спировска: Апсолутно, профитот може и треба да оди рака под рака со одговорноста. Она што е проблем е кога трката за профит тотално го стави на страна прашањето за одговорност. На пример, дали профитот кој јас сакам да го заработам го остварувам по секоја цена и не ми е грижа какви последици ќе има кон општеството, животната средина, моите вработени, моите бизнис партнери и слично? Опасно е ако профитот нема никаква контрола.

Дали и зошто е важна финансиската едукација за физичките лица и бизнисите?

Јованка Јолеска Поповска: За физичките лица потребна е финансиска доедукација и треба истата да биде во порани години, додека се децата уште во училиште треба да се зборува на таа тема.

Бизнисмените се финансиски писмени бидејќи за да имаш своја компанија мора да си финансиски писмен. Меѓутоа, она што го забележуваме години наназад е дека има некоја стагнација на знаењето, за тоа како се управуваат фирмите, како се применуваат некои корпоративни практики и слично. Така што дефинитивно е потребна таа дообука и за компаниите, за да бидат поконкурентни.

Токму од тука тргна идејата за ние да направивме една бизнис академија која е бесплатна, достапна и наменета за развој и едукација на малите и средните претпријатија.

Колку е важно критичкото размислување за да изградиме подобро утре?

Емилија Спировска: Ние сите работиме во некое дадено опкружување со институции и закони, но не треба да се криеме позади закони и процедури. Треба да се запрашаме, што можам јас да направам дополнително во однос на работата на институцијата за да знам дека сум направила уште еден чекор понапред и да не се потпирам и кријам само позади институциите.

И тоа не е само во домен на банките, тоа е во домен на секоја компанија, на секој поединец. Едно се институциите и нивната работа, но јас како поединец треба да знам што можам јас да направам дополнително. Треба да сме критичари на она што е друштвена реалност и да го дадеме својот максимум за тоа што го имаме денес да може да го направиме утре уште подобро. 

Колку е важна личната одговорност на секој што работи во банкарскиот сектор и во донесувањето одлуки?

Јованка Јолеска Поповска: Доколку банкар ви даде кредит, а истовремено точно знае дека таму постојат ризици за вработените, клиентите, безбедноста или слично, тоа значи дека не му е грижа.

Тука веќе навлегуваме во личната одговорност и нашите лични вредности и верувајте тоа е нешто кое што поголемите компании и банки можат да го направат и да бидат мултипликатори на добри нешта. Почнуваме од тука со едукација за она што е етички, што е добро. Максималниот профит не е најважното нешто, треба да се чувствувам добро и кога ќе излезам надвор од работа знаејќи дека сум направила нешто добро.

Погледнете ја целата поткаст епизода:

Што значи да бидеш млад претприемач – интервју со Кристијан од Akcija24.mk

Во секојдневната работа со нашите клиенти, најголемата вредност ја гледаме во градењето долгорочни партнерства, особено кога станува збор за поддршка на млад претприемач што храбро чекори по својот пат.

Еден од храбрите претприемачи со кој имаме задоволство да соработуваме е Кристијан Димоски, основачот на денес веќе добро познатата e-commerce платформа Akcija24.mk. Преку нашата програма „Млади во бизнисот“ Кристијан доби финансиска поддршка и вистински партнер во секоја фаза од развојот на неговиот бизнис.

Во ова интервју со Кристијан зборуваме за визијата, предизвиците и менталитетот, сè што го дефинира еден млад претприемач, од првите чекори, па сè до регионален раст.

Која е твојата дефиниција за млад претприемач? 

Да бидеш млад претприемач значи да си доволно луд за да пробаш, доволно упорен да истраеш и доволно скромен да учиш. Секој ден е нова лекција, од финансии, логистика и човечки ресурси, до личен развој. 

Исто така, да си млад претприемач значи да имаш повеќе енергија од другите, да бидеш пофлексибилен од конкуренцијата, да можеш да менуваш ставови и насоки неколку пати дневно, и сето тоа со брзина и агилност што е невозможна за поголемите и побавни структури. 

Токму тука е твојата предност. Не е во парите, не во контактите, туку во способноста да се движиш побрзо, да учиш побрзо и да се адаптираш побрзо. И ако го разбереш тоа, можеш да го искористиш како твоја најголема сила. 

Дали се сеќаваш на моментот кога одлучи да станеш претприемач? 

За мене, не постои еден момент. Претприемач не се станува со одлука преку ноќ, бидејќи тоа не е позиција, туку карактер. Не можеш едноставно да се разбудиш и да кажеш: „Од денес не работам за други, ќе бидам претприемач.“ Технички можеш, но тоа мора да е дел од твојот карактер, да си подготвен да се дадеш целосно за нештата што ги сакаш. 

Претприемништвото започнува кога си сè, освен претприемач. Прво си гаража. Потоа си магационер, одговорен за грижа за потрошувачи, сметководител, возач, логистичар. И тоа трае со години. Во ист ден се пресоблекуваш по три пати – еднаш во кошула за состанок во банка, потоа во работна маица за во магацин, па повторно во кошула за состанок со клиент. И тоа не е воопшто лесно да го правиш секојдневно. 

Ако главната мотивација ти се парите, бргу ќе се откажеш, бидејќи во првите години и да сакаш, ги нема. Има само долгови, ноќи без сон и борба без гаранција како ќе заврши. Мотивацијата доаѓа од визија, кога гледаш што можеш да изградиш, и како можеш ти да се изградиш како човек. 

Јас не станав претприемач со одлука – едноставно така сум скроен. Секогаш ме влечело да создадам нешто свое. И можеби тоа е најдобрата дефиниција за претприемач – не некој што одлучил, туку некој што едноставно не можел поинаку. 

Кои беа најголемите предизвици со кои се соочи на почетокот? 

Почетокот со Akcija24, како и секој вистински почеток, не беше блескав. Најважно беше да бидам подготвен на неуспех и да разберам дека немам што да изгубам, освен егото и емоциите. Кога почнуваш, токму тука е твојата слобода: немаш обврски кон никого, немаш страв од пад, можеш да експериментираш, да учиш, да грешиш – и ако паднеш, брзо да станеш. 

На почетокот си само ти, со идеја, малку ресурси и многу енергија. И треба да ја искористиш таа фаза како предност. Затоа што кога немаш ништо, можеш да се фокусираш на сѐ. И ако од самиот старт го прифатиш неуспехот како дел од процесот, тогаш секоја препрека станува лекција наместо пораз. 

Кристијан Акција24

Што те мотивираше да истраеш во овој процес? 

Немав што да изгубам. И тоа ми беше најголемата слобода. На почетокот на Akcija24, веќе зад мене имав премногу неуспеси. Толку многу, што дури и кога сите околу тебе ти се смеат, ти продолжуваш. Ако дотогаш не се откажав нема ни сега, ни за 20 години.

И тоа не сe учи од книга, тоа е „mindset“. Или го имаш, или не.

Барем јас не верувам дека се учи. Верувам дека се гради уште од детството, преку падови, преку реален живот. И кога еднаш ќе го изградиш тој став, ништо не може да те скрши, никаков неуспех, притисок, страв. Затоа што не ти требаат совршени услови, ти треба само доволно тврдоглавост да не се откажеш. 

Каква поддршка доби од ПроКредит Банка преку пакетот „Млади во бизнисот“? 

Поддршката од ПроКредит Банка не беше само финансиска, она што го добив беше вистински партнерски однос. Не нè гледаа како бројка, туку како реален бизнис со визија.

Преку програмата „млади во бизнис” во соработка со Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) ни овозможија јасна комуникација и разбирање за предизвиците што ги има секој млад претприемач. Тоа ни даде сигурност да растеме побрзо и поорганизирано.

И ова не беше некаков посебен третман кон нас, ова се предности што секој млад претприемач ги добива во ПроКредит Банка. Брзи, дигитални услуги, бесплатни стручни совети од личен банкарски советник, но и многу можности за бесплатна едукација и вмрежување.

Колку е важно за еден млад претприемач да има партнер што е во чекор со него? 

Клучно е. Во бизнисот, брзината значи сѐ, а кога имаш банка што реагира навреме, што те разбира и се адаптира на твоите потреби, тоа станува вистинска предност. Не ти треба само финансиска поддршка, ти треба партнер што ќе оди со тебе во иста насока, со исто темпо.

Партнер што сака и има знаење да го сподели со тебе, што ќе ти помогне да се поврзеш со луѓе што се соочуваат со слични предизвици, со кои можеш да градиш соработка, или едноставно, да споделиш искуства.

Со сѐ што нуди преку програмите за поддршка на младите претприемачи и со самиот начин на соработка со клиентите, ПроКредит Банка за нас е партнер кој ни помага да останеме фокусирани на растот. 

Дали си задоволен од досегашниот раст на компанијата? 

Да, навистина сум задоволен и тоа не само со бројките, туку и со насоката во којашто се движи нашиот раст. Минатата година излеговме од стартап фазата и веќе сме официјално во фаза на раст. Но, сè уште имаме стартап дух и исклучително силен тим кој функционира брзо, флексибилно и со страст за резултати. 

Во Македонија досега може да се пофалиме со над 110.000 различни домаќинства кои нарачале барем еден производ од нас. Ова значи дека Akcija24.mk е веќе дел од секој четврт дом.

Во Србија стануваме сериозен играч во онлајн трговијата со мебел, а оваа година активно влеговме и на пазарот во Косово, каде што веќе имаме неколку илјади нарачки. 

Горди сме на тоа што го изградивме, но уште повеќе сме фокусирани на тоа што доаѓа.  

Интервју Кристијан

Кој е твојот совет што би бил од помош за секој млад претприемач?

Не чекај совршен момент да започнеш твој бизнис, условите никогаш нема да бидат совршени. Почни со што тоа што го имаш на располагање и гради од таму. 

Најголемата лага е дека сѐ што ти треба на почетокот се пари. Не е така. Ти треба идеја, посветеност и луѓе околу тебе што ќе веруваат доволно за да помогнат. Почни со нешто за што ти и твојата околина можете да создадете вредност со време, труд и страст. Парите се само изговор за тие што не сакаат да се обидат или мислат дека не може поинаку. 

Мојот најискрен совет е: 

  • Не го гледај претприемништвото како нешто што ќе ти донесе статус или слобода, гледај го како процес што бара дисциплина и жртва. 
  • Подготви се да бидеш и директор и хигиеничар, и сметководител и магационер. 
  • Научи да уживаш во процесот. 

Успехот е процес. Ако се откажеш после 10-тиот пат, претприемништвото не е за тебе. 
Јас имам најмалку 10 затворени бизниси зад мене пред да дојдам до нешто што функционира. 

Кристијан е само еден од многуте примери дека кога млад претприемач добива вистинска поддршка, резултатите се видливи. Дознај повеќе за нашата програма Млади во бизнисот и откриј како и ти можеш да го направиш првиот чекор кон одржлив и успешен бизнис.